Geachte aanwezigen, goedemiddag,
Het is een groot genoegen om hier aanwezig te zijn bij deze bijeenkomst die al 26 jaar georganiseerd wordt door het Genootschap Nederland Aruba, die zich inzet voor het versterken van banden tussen Nederland en Aruba. Alvorens in te gaan op het thema van vandaag ‘Herdenkingsjaar slavernijverleden’ wil ik graag een kort overzicht geven van de financieel economische kant van Aruba.
Groei economie en financiële steun tijdens pandemie
De economie van Aruba vertoont een krachtig herstel, na de corona pandemie van 2020 en 2021. Binnen het Koninkrijk trof de coronapandemie Aruba het meest omdat Aruba bijna helemaal afhankelijk is van het toerisme. Met de ondersteuning door Nederland van essentiële leningen kon Aruba het hoofd boven water houden. Deze steun was cruciaal om de financiёle en economische impact van de pandemie op te vangen en hebben ons geholpen om onze economie te stabiliseren en de basis te leggen voor ons herstel. We zijn dankbaar.
Positieve resultaten
Geachte aanwezigen,
Aruba gaat nu betere tijden tegemoet, het toerisme floreert weer en ook heeft Aruba positieve recensies gekregen van het International Monetair Fonds (IMF), de internationale rating bureau’s Fitch en Standard & Poor’s en de Caribbean Financial Action Task Force (CFATF).
Het Internacional Monetair Fonds (IMF)
Het IMF concludeert dat Aruba financieel op goede weg is: het bruto nationaal product (BNP) is in 2021 gestegen met 27,6 % met een verdere groei van 7,3% in 2022. Het tekort van de landsbegroting is in de afgelopen 2 jaar teruggebracht van -16.2% in 2021 naar -0.5% in 2022 en wordt vanaf dit jaar wordt overschot van minimaal 1% verwacht.
Daling schuld
De overheidschuld daalde van 112,3% van het BNP in 2020 tot 90.7% van het BNP eind 2022 en de verwachting is dat deze wordt teruggebracht tot 71% van het BNP in 2028, wat dicht in de buurt komt van de 70% die is overeengekomen met Nederland voor 2031.
Positieve economische groei
Het IMF is ook positief over de economische groei van Aruba. Dankzij het toerisme en de ingevoerde belastinghervorming voorspelt het IMF een economische groei van 2,3% voor 2023 en 1,1% voor de komende jaren.
Daling werkloosheid
Voor wat betreft de werkeloosheid was deze voor de pandemie 5.9% en steeg tot 8.8% als gevolg van de pandemie. In 2020 daalde dit percentage naar 6.6% en het is voor het eerst in de afgelopen twee decennia dat de werkloosheid momenteel gedaald tot een historisch laag niveau van 4.3%, vergeleken met het jaar 2000 toen de werkloosheid op 4.8% stond. Deze daling van de werkloosheid is een belangrijke indicator van onze economische herstel en een teken van hoop en vooruitgang voor onze gemeenschap.
Positieve evaluaties internationale rating bureau’s
Ook de internationale rating bureau’s hebben zich positief over onze economische herstelinspanningen na de pandemie uitgelaten. Het rating bureau Fitch, heeft Aruba opgewaardeerd van BB naar BB+ met stabiele vooruitzichten en Standard & Poor’s heeft Aruba’s kredietrating van ‘BBB’ bevestigd.
Caribbean Financial Action Task Force (CFATF)
Medio 2021 vond de vierde evaluatie van Aruba plaats door de CFATF, en het rapport met het oordeel van het assessment team werd medio 2022 met een positief resultaat vastgesteld. Binnen het Caribisch gebied scoren tot nu toe alleen Aruba en Bermuda met een effectief systeem in de strijd tegen het witwassen, terrorismefinanciering en proliferatie. Dit uitstekend resultaat van de CFATF evaluatie geeft een sterk signaal richting investeerders dat hun investeringen in Aruba zijn gewaarborgd met een integere financiële sector. Ook komt dit resultaat ten goede van de “correspondent” bankrelaties van de banken op Aruba met de rest van de financiële wereld.
Politieke stabiliteit
Vermeldenswaard is overigens dat Aruba het meest stabiele land is binnen het Koninkrijk met bijna 20 jaar zonder dat er een regering is gevallen.
Effectiviteit overheidsbeleid
Deze groei en positieve resultaten zijn bereikt dankzij de collectieve inspanningen voor een duurzaam financieel en economisch beleid van onze regering en de inzet van het volk van Aruba. Het toont aan dat onze maatregelen effectief zijn geweest in het aanpakken van de economische uitdagingen.
Aruba in het Herdenkingsjaar Slavernijverleden
Geachte aanwezigen,
Het onderwerp van vandaag ‘Aruba in het Herdenkingsjaar Slavernijverleden’ raakt mij ook als Minister belast met Cultuur. Aruba heeft een unieke geschiedenis van slavernij, alhoewel niet zo wijdverbreid of intens vergeleken met andere Caribische eilanden. Het aantal slaven op Aruba was aanzienlijk minder in vergelijking met de andere eilanden binnen het Koninkrijk. De geschiedenis leert dat er op Aruba verschillende soorten slaven waren, de Indiaanse slaven, rode slaven, maar ook de Trans-Atlantische slaven die vanuit Afrika via Curaçao op Aruba terecht kwamen. Aangezien Aruba het droogste eiland is van de Cariben waren er eigenlijk geen plantages en was de status van de slaven meer die van huisslaven wat de assimilatie in Aruba bevorderd heeft.
Slavernij was onbekend onderwerp
Het onderwerp slavernij was onbekend of zelfs taboe op Aruba. Als Minister belast met Cultuur heb ik het initiatief genomen om het slavernijverleden van Aruba publiekelijk aan te kaarten. Dit is een belangrijke stap in het bevorderen van bewustwording en begrip van dit deel van onze geschiedenis. Door dit onderwerp naar voren te brengen, moedigen we open discussie en reflectie aan. Dit initiatief is essentieel voor het bouwen van een meer inclusieve samenleving en het erkennen van de volledige omvang van onze gedeelde geschiedenis.
Bewustwordingscampagne
Ook heb ik vanuit mijn Ministerie een Slavernij Bewustwordingscommissie Aruba opgericht, een werkgroep bestaande uit leden van het Ministerie van Cultuur, Directie Cultuur, Ministerie van Onderwijs, Nationaal Archief Aruba en als adviseur de heer Luc Alofs om de mensen bewust te maken, voor te lichten en te informeren over het slavernijverleden op Aruba. We hebben sessies georganiseerd met het veld waarin we stakeholders informeerden over hun initiatieven en hebben workshops georganiseerd over aanvragen voor subsidiefondsen. Ook hebben we verschillende televisieprogramma’s geproduceerd die zich richten op de slavernijgeschiedenis. Deze programma’s belichten onder meer de oorsprong van onze lokale moedertaal Papiamento, en de digitalisatie van slavernijarchieven. Daarnaast organiseren we dialoogprogramma’s met professionelen om de doorwerking van deze geschiedenis in onze huidige samenleving te bespreken en een platform te bieden voor open discussie en reflectie op ons verleden. Ook hebben verschillende stakeholders evenementen georganiseerd om de slavernijgeschiedenis van Aruba meer bekend te maken en ik dank hun voor deze. Er is een bewustwordingsproces begonnen om de bekendheid van de geschiedenis van slavernij op Aruba te vergroten.
Nederland biedt excuses
Geachte aanwezigen,
Op 19 december bood de Nederlandse staat excuses aan voor de rol in het slavernijverleden.Deze excuses zijn een belangrijke stap in het erkennen van de fouten uit het verleden en het bieden van een vorm van herstel voor de pijn en het leed dat is veroorzaakt. Het is een moment van reflectie voor ons allemaal en een kans om te werken aan een betere toekomst, gebaseerd op wederzijds respect en begrip.
Reactie Aruba
Onze Minister President mevrouw Evelyn Wever-Croes reageerde op de excuses van Nederland door te benadrukken dat een welgemeendexcuus altijd welkom is. Haar woorden weerspiegelen de behoefte aan oprechtheid en erkenning in het proces van verzoening. Deze excuses zijn een kans om te werken aan een sterkere en meer verenigde toekomst, gebaseerd op wederzijds respect en begrip.
Twijfels over oprechtheid excuses
Ondanks de excuses van Nederland, heerst er in Aruba twijfel over de oprechtheid ervan. Deze twijfels worden versterkt door de huidige politieke en economische druk die Nederland uitoefent. Ik refereer hierbij op de manier waarop de landen in het Koninkrijk Aruba, Curaçao en Sint Maarten door Nederland worden behandeld tijdens de onderhandelingen om de coronaleningen te herfinancieren. Wij voelen dat de excuses niet volledig gemeend zijn en niet volledig de diepte en complexiteit van onze gedeelde geschiedenis erkennen en dat er meer nodig is om deze te herstellen. Zelfreflectie is nodig.
Sigaar uit eigen doos
Geachte aanwezigen,
Bij het verkrijgen van status van Land binnen het Koninkrijk hebben Curaçao en Sint Maarten in 2010 voor 70% kwijtschelding gekregen van de schulden met daarbij een financieel toezichtsorgaan ingesteld bij Rijkswet.
De coronacrisis heeft Nederland aangegrepen om nu ook van Aruba te verlangen in te stemmen met een Rijkswet Aruba financieel toezicht, maar nu zonder kwijtschelding van wat voor lening dan ook. Het enige voordeel zou zijn dat de herfinanciering van de coronalening tegen een percentage zou zijn dat Nederland op de kapitaalmarkt zou moeten betalen, te weten 3,4%.
Begrijpelijkerwijs hebben de Staten van Aruba hier moeite mee omdat dit niet alleen hun autonomie aantast maar ook niet nodig is omdat er al voldoende financieel toezicht is.
Hoewel we in onderhandeling met Nederland waren, heeft Nederland van Aruba geëst dat de herfinancieringsovereenkomst van de coronaleningen voor 10 oktober van dit jaar moest zijn ondertekend.
Daarbij waren er slechts 2 opties:
– 1. Instemmen met de Rijkswet Aruba financieel toezicht waarbij het rentepercentage op 3,4% zou worden gesteld;
– 2. Bij het niet instemmen met de Rijkswet een rente van 6,9%, wat in feite een winst voor Nederland van 3,5% betekent.
Er was zelfs nog een variant waarbij expliciet werd uitgesloten dat onderhandelingen betrekking zouden kunnen hebben op gedeeltelijke of gehele kwijtschelding.
Terugzetten van de klok in het Koninkrijk met 160 jaar
U zult begrijpen dat een dergelijke harde opstelling van BZK bij de herfinanciering leningen in het kader van een wereldwijde ernstige crisis de klok binnen het Koninkrijk 160 jaar terugzet, toen de koloniën nog winst moesten opleveren. Met de huidige lening strijkt Nederland over de gehele looptijd van de lening (20 jaar) meer dan 300 miljoen florin op. Zo ga je niet met elkaar om in het Koninkrijk en Nederland handelt hierdoor in strijd met artikel 36 van het Statuut. Gelet op het democratisch deficit in het Koninkrijk kan Aruba nergens verhaal halen.
Nederland toont weinig begrip
De houding van Nederland, BZK, toont een gebrek aan flexibiliteit en begrip voor onze unieke situatie. Het is belangrijk dat we werken aan een relatie gebaseerd op wederzijds respect en gelijkwaardigheid, erkenning van onze autonomie en capaciteit om onze eigen financiële zaken te beheren. Het zou beter geweest zijn dat Nederland meer begrip had getoond voor de Caribische landen in het Koninkrijk. De onderhandelingen en het opleggen van een ‘strafrente’ weerspiegelt een koloniale houding en is in feite een nieuwe vorm van slavernij.
We hebben niet genoeg geleerd na 160 jaar
Deze moderne ‘koloniale’ houding brengt met zich mee dat de excusesgeen waarde en betekenis meer voor ons hebben. Het blijkt dat Nederland na 160 jaar niet genoeg heeft geleerd van het koloniaal en slavernij verleden. Dit is een enorme teleurstelling, aangezien we als land in het Koninkrijk zouden verwachten dat we elkaar zouden begrijpen en elkaar helpen, zeker gelet op artikel 36 van het Statuut dat zegt dat Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten elkander hulp en bijstand verlenen.
Stopzetting Herdenkingsjaar Slavernij projecten
Geachte aanwezigen,
Het slavernijverleden is een zwaar thema, zo zijn ook de pandemie en de onderhandelingen. Vanwege de ervaren ‘koloniale’ houding die Nederland aanneemt, de beperkte middelen alsmede de uitdagingen die dit onderwerp met zich meebrengt, hebben we besloten al het werk voor het Herdenkingsjaar Slavernij verleden binnen mijn ministerie stop te zetten tot nader orde. Deze keuze is gemaakt in het licht van de recente ontwikkelingen en reflecteert onze huidige standpunten. Zoals eerder gezegd, de excuses geboden door de Nederlandse staat moet worden ervaren als welgemeende excuses. We blijven echter de ontwikkelingen rond dit thema volgen, maar wij zullen vooralsnog niet actief meedoen aan de agenda van het Herdenkingsjaar Slavernij verleden.
Focus op financieel en economisch herstel
Ondanks de laatste ontwikkelingen, zijn we positief en gemotiveerd om door te gaan met onze inspanningen voor de toekomst. Onze primaire focus ligt op het financieel en economisch herstel van Aruba. We zullen hard blijven werken aan het creëren van een duurzame financiële en economische structuur die niet alleen de huidige generatie dient, maar ook een stabiele en welvarende toekomst garandeert voor de komende generaties.
Dankwoord en oproep tot zelfreflectie
Ik dank het bestuur en deelnemers van de Genootschap Nederland Aruba voor het moment om julie te woord te staan om informatie van Aruba te geven en met de gedachte van zelfreflectie, hoe we met elkaar omgaan in het Koninkrijk, achter te kunnen laten. Ik geloof in het Koninkrijk. Onze diversiteit, onze One Kingdom, Four Countries, is onze kracht en maakt het Koninkrijk speciaal. We hebben alleen meer zelfreflectie nodig. Laten we samen reflecteren over wat we goed doen en wat beter kan. In het Koninkrijk kunnen we beter doen.
Aan het Genootschap Nederland Aruba, bedankt voor jullie uitstekende werk om mensen bij elkaar te brengen die Aruba lief hebben. Masha masha danki. Het was voor mij een eer jullie te mogen spreken.