Home » Kico ta ‘distanciamento social’ (social distancing) y con esaki por proteha nos comunidad ?

Kico ta ‘distanciamento social’ (social distancing) y con esaki por proteha nos comunidad ?

by Admin
0 comment 92 views

Nota editorial: Aruba Native ta encarga su mes pa duna cobertura esencial di e lucha contra Coronavirus. Esaki ta nos responsabilidad periodistico pa asina mantene e pueblo di Aruba debidamente informa y educa riba con pa atende cu e crisis actual. Aruba Native ta basa su publicacionan riba informacion ricibi for di fuentenan oficial. Nos ta suplica nos lesadornan pa sigui recomendacionan for di fuentenan oficial, esnan local (p.e. DVG, Hospital…) y internacional (p.e. WHO, CDC..).

Durante e crisis di Coronavirus (COVID-19) un metodo cu expertonan medico a recomenda ta ‘social distancing’. E metodo aki ta percura pa un reduccion den e casonan nobo di infeccion. Esaki ta wordo haci por medio di evita contacto di serca entre persona y asina por preveni transmision di e virus.

Na Papiamento e termino aki a wordo traduci como ‘distanciamento social’. Aunke cu e palabra mes ta bisa kico e ta significa, no ta mucho cla kico tur esaki ta encera. Con exacto e ta pa un persona practica ‘distanciamento social’ den e temporada aki?

Preguntanan manera “Mi por bay un fiesta di famia? O un ‘get together’ chikito di amistad?” ta surgi. Pero e pregunta mas importante ta keda “kico exacto mi por haci pa proteha mi mes y mi sernan keri mas vulnerabel pa e virus?”.

Merca su ‘Center for Disease Control’ (CDC) a indica cu e tamaño di e comunidad, con cerca hendenan ta biba di otro, ki aceso e publico tin pa ayudo medico tur ta factornan cu ta afecta e medidanan di ‘distancia social’.

E recomendacion pa tene personan na un distancia di otro ta uno complica. Nos contacto cu otro ta locual ta haci nos humano. E ta duna nos bida mas placer y alegria. E contacto cu amistad o famia ta esencial den bida di tur persona y sigur tambe un elemento positivo pa nos salud mental.

E informacion aki ta dirigi na persona cu no tin sintoma di e virus y cu no ta forma parti cu e grupo mas na riesgo (vulnerabel) pa e virus. (Esnan cu ta mas na riesgo di complicacion di e virus ta sugeri pa nan tuma medidanan mas estricto y sigui locual nan dokter a consehanan pa haci.)

Esnan cu ta di un edad mas hoben y ta di bon salud ta na menos riesgo di complicacion. Claro e ta keda di suma importancia pa nan tambe tene nan mes na e medidanan di ‘distanciamento social’. Hendenan cu no ta mustra sintoma y ta na menos riesgo no mester cera nan mes den cas, pero si ta importante pa nan ahusta nan dia diario tanten cu nos ta den e crisis aki.

E siguiente ta un guia dirigi na persona sin sintoma y cu no ta den e grupo mas vulnerabel, esaki ta algun pregunta general cu por tin den nos comunidad :

Mi mester evita bay come na restaurant, bay bar o club nocturno?

Evita bay camindanan cu tin hopi persona hunto. Pa proteha bo mes bo mester tin un distancia di ‘6 feet’, pues casi 2 meter di distancia entre abo y otro persona. Areanan unda bo ta mira cu tur hende ta para den cerca di otro (y cu hopi ta den contacto cu mesun superficie) ta mihor pa evita. Esakinan ta lugarnan unda transmision di e virus lo ta hopi facil, rapidamente un cantidad grandi por wordo contagia. E ta un sacrificio temporario di bo bida social pa no sali, pero esaki ta pa evita cu bo ta wordo contagia (y asina contagia otro) cu e virus.

Mi por ricibi un grupo chikito di amistad na mi cas como bishita?

Un grupo chikito ta okay, tanten cu niun ta mustra sintoma of tin problema respiratorio. Manera cu tin persona ta mustra enfermo, ta mihor pa cancela esaki. Acaso cu ta bay haci esaki ta sugeri pa tene algun cos na cuenta: no sinta hopi cerca di otro, laba man bon, no mishi cu bo cara. Regularmente percura pa desinfecta man di porta y cranchi, cosnan cu persona ta bin constant den contacto cune. Practicando bon higiena, teniendo distancia di otro y tambe teniendo e cantidad di hende abou por yuda den evita transmision.

Mi por sigui bay gym?

Ta consehabel pa bay gym na momento cu esaki ta menos druk. Si ta bay gym ta importante pa desinfecta e areanan cu hendenan ta mishi. E mesun conseho di higiena ta keda vigente: Laba man regularmente, tene distancia entre abo y otro persona y no mishi cu bo cara (wowo, nanishi o boca). Tampoco mishi otro persona. Contacto cu superficie contamina por causa transmision, pero e riesgo ta mas abou si desinfecta esaki.

Mi mester tin miedo di bay supermercado?

Ta conseha pa bay na momento cu e tienda ta mas keto y tin menos persona. Practica e mesun medidanan di higiena, pues tene distancia di otro, no mishi cu bo cara y no mishi otro persona. Ta sugeri pa asigna un persona pa bay haci compras y evita bay na e lugarnan publico aki cu hendenan di edad halto of cu hendenan cu tin un of otro enfermedad chronico cu ta baha nan weerstand.

Mi por sigui tuma transporte publico?

Si acaso tin un otro alternativa cu un persona por regla pa su mes, esaki lo ta ideal. Pero mirando realidad no tur persona tin otro opcion pa nan transporte, y no ta posibel o realistico pa nan evita transporte publico. Purba di tene un distancia di otro pasahero y practica e medidanan di higiena rekeri (no mishi bo boca, wowo o nanishi). Nos minister encargo cu e cartera di transporte, Sr. Chris Romero, a introduci algun protocol pa esnan cu tin permiso di transporte publico. Ta rekeri di nan pa regularmente desinfecta e vehiculo y pone hand sanitizer disponibel pa pasahero. (Tambe tur vehiculo lo tin informacion tocante COVID-19 poni pa tur usuario di transporte publico lesa.)

Mi mester stop di bishita mi grandinan?

Actualmente casnan di cuido na Aruba ta sera pa bishita, pues esaki ta mas digiri pa e ancianonan cu ta biba ainda riba nan mes. Considerando cu nan ta mas na riesgo di sufri complicacion (cu hasta por ta fatal), ta miho evita bin den contacto directo cu nan den e temporada aki. Si ta posibel pa papia cu nan na telefon o via un video chat, haci esaki frequentemente pa preveni cu nan ta sinti mucho isola den e temporada dificil aki. Si tin un persona cu ta percura pa limita su contacto cu otro persona, kizas por considera asigna e persona aki pa haci un bishita. Por haci esaki practicando algun medida di seguridad toch, manera mantene cierto distancia. Si un persona no por sigui e principionan di distanciamento social, ta mihor pa e evita bishita un persona di edad halto cu ta vulnerabel pa e virus y poniendo nan salud y bida na peliger.

Mi cancela mi citanan no esencial? (p.e. cortamento di cabey y drechamento di barba)

Interaccionan cu ta mas ‘one on one’ tin menos chance di expone bo na e virus. Pero ta sugeri pa kizas warda ora cu cosnan calma y cu tin menos caso di infeccion pa haci e citanan aki. Sigur esaki lo por afecta hopi negoshi, paso nan lo tin un caida den entrada. Esaki no ta un situacion facil . Ta rekeri hopi creatividad y pasenshi di parti comercio pa adapta na e situacion.

Pa finalisa e articulo aki, por bisa cu ‘distanciamento social’ tey pa proteha nos y otronan. E metodo aki ta e unico forma cu nos por preveni un crecemento rapido di e virus den nos comunidad. Na e momento aki ta importante pa reconoce cu nos no ta nos so na mundo. Tur dia nos tur ta depende di hendenan den nos comunidad den un forma of otro. Na final di dia ta importante pa nos proteha nos mes, nos famia y hasta hendenan cu nos no conoce di e virus aki.

Pa conclui, e decision pa limita nos contacto cu otronan ta un sacrificio necesario cu lo yuda nos sali mas pronto posibel for di e crisis aki.

 

You may also like

Our Company

Aruba Native News & Trends. Here to bring you the latest news and trends from our happy island.

Newsletter

Subscribe my Newsletter for more news. Let's stay updated!

Laest News

Copyright @2023 – Aruba Native All Right Reserved. Powered by 139 Design Studio