”Ta un honor pa ta aki na Corsou, memey di partner y amigonan stima den e industria di turismo. Como islanan den Caribe, nos ta comparti conexionnan profundo, retonan comun, y un vision colectivo pa un industria turistico prospero – uno cu ta beneficia nos comunidadnan y ta enrikece bida di esnan cu ta bishit’e. Si, destinacionnan mundial ta experenciando un cambio den sentimento pa cu turismo. No ta trata solamente di sobreturismo en realidad, pero tambe di sobreturistificacion”, asina Ronella Croes, CEO di Aruba Tourism Authority a dirigi su mes na un sala yen di invitadonan di Curacao Hotel and Tourism Association (CHATA) den un evento organisa na Banco Central di Corsou y Sint Maarten, den presencia tambe di Ministernan Javier Silvania y Charles Cooper.
Contrario na sobreturismo, cu ta tocante sobrepoblacion, sobreturismo ta un cambio structural a largo plaso caminda turismo ta cuminsa domina tur aspecto di economia, cultura y sociedad di un destinacion. Na Aruba, nos no ta immuun na e ola di sentimento di preocupacion cu ta creciendo globalmente y como tal bosnan local ta expresa nan preocupacion constantemente.
Crecemento rapido
“Si! Mas hotel y condominio ta wordo construi, lama ta mas yen, tin scarsedad di trahado y maneho di desperdicio. Mescos cu riba otro islanan nos ta experencia aglomeracion di trafico y tambe cambionan den e structura di nos barionan debi na un aumento di huur di casnan pa vakantie di tempo cortico. E aumento di costo di bida y costo di haci negoshi tambe ta puntonan di preocupacion”, ta loke Ronella Croes a comparti cu esnan presente.
Como destinacionnan di isla chikito, nos tur tin nos retonan. Esakinan ta djis algun di e retonan cu nos ta confrontando. Ademas di atende e retonan local aki, nos ta monitorea di cerca e forsanan global cu tin influencia riba demanda di turismo: macroeconomia, geopolitico, ambiental, presionnan di sostenibilidad y e integracion di tecnologia digital nobo manera big data y AI. E factornan aki mayoria biaha ta for di nos control.
Kico a pasa e ultimo ocho añanan
Ronella Croes ta corda cu ocho aña pasa e tabata un orador invita durante celebracion di 50 aña di CHATA na Corsou. Ta hopi cos a cambia di e discurso ey pa awo. “Mi mester bisa, for di mi ultimo biahe, e tabata un rollercoaster…nos a pasa den tanto subida como bahada. E fronteranan cu Venezuela tabata habri ainda, pero poco despues e mercado a cay den otro. Como contesta, nos a intensifica nos strategia di diversificacion y a pone un enfoke mas fuerte ainda riba nos mercado primario, Merca. Como resultado, Aruba a compensa mas cu completamente pa e perdida grandi for di e mercado Venezolano y aña 2019 a bira nos miho aña registra.”
Hopi preocupacion
Cu exito ta bini retonan. Preocupacionnan tocante sobreturismo a crece, cu aumento di discucionnan tocante e balansa entre crecemento, calidad di bida di e residentenan y desaroyo di turismo sostenibel. Pero net ora nos tabata nabega e combersacionnan aki, COVID-19 a dal, treciendo nos industria na un stop.
Covid a dal duro
E enfoke completo a cambia pa recuperacion, Aruba a drenta un teritorio desconoci, tumando retonan mas leu di e rol usual como un Organisacion di Mercadeo y Maneho di Destinacion. Na final di dia ta kere di berdad cu e recuperacion rapido tabata un resultado directo di un esfuerso colectivo cu tanto e partnernan di gobierno como di industria, tur tumando pasonan decisivo.
E industria turistico di Aruba a sigui desaroya na un nivel halto y esaki ta algo di balora. Nos rendimento fuerte ta resultado di añanan di esfuerso strategico, incluyendo e decision di gobierno pa establece Aruba Tourism Authority como un entidad independiente – asignando e “room tax” como su fuente principal di entrada desde 1 di januari 2011.
Comparando Aruba cu Corsou
Awo, pa pone cosnan den perspectiva—mientras cu Aruba y Corsou ta comparti hopi similaridad, nos enfoke y strategianan turistico a wordo forma pa forsa, historia y ambicionnan diferente. Aruba a cambia su enfoke completamente pa turismo den un fase hopi mas trempan, esta desde aña 1986 siguiendo cierre di refineria Lago.
Awendia, turismo ta conta pa aproximadamente 70% di nos GDP – nos ta clasifica consistentemente entre e tres paisnan mas dependiente di turismo na mundo. Esaki ta enfatisa e rol vital di turismo den nos economia y e responsabilidad significante cu e ta carga.
Aña 2024 a kibra tur record
Mescos cu pa Corsou, aña 2024 tabata un otro aña di destaca pa Aruba, pa loke ta trata rendimento turistico. Tourism Receipts a alcansa un estimacion di Afl. 5.4 biyon, un crecemento di 16% compara cu 2023, esun di mas halto cu nos a yega di registra. Na 2025 nos ta proyecta un aumento di 3% mas.
Aruba a yama bonbini na un total di 1.4 miyon bishitante stay-over, marcando un aumento di 13% compara cu 2023. Cu un total di 897 mil bishitante crucero, en general Aruba a yama bonbini na 2.3 miyon turista na 2024.
E fenomeno di Vacation Rentals
Un punto importante pa destaca ta cu e parti di mercado di bishitantenan di estadia cu ta scoge acomodacionnan alternativo, incluyendo huur di termino cortico, a subi di 29% na 2023 pa 33% na aña 2024, mientras cu e parti di mercado di anochi di bishitante a aumenta di 34% na 2023 pa 37% na 2024, surpasando aki pa e prome biaha den historia e quota di mercado di e hotelnan (excluyendo acomodacionnan di time-share). Na Corsou, e parti di mercado di acomodacionnan alternativo ta aproximadamente 50%.
Ta bin regulacion
Un paso significativo cu Aruba ta tumando actualmente pa fomenta un cartera mas balansa di acomodacion riba nos isla ta e establecimento di un entidad independiente nobo, cu lo supervisa e permisonan pa huurmento di vacacion, hotelnan, restaurantnan, y barnan – pues e sector di HORECA – y garantisa cumplimento cu normanan di higiena, calidad y servicio en general.
E entidad nobo aki lo yuda tambe den creacion di un tereno di wega mas nivela cu ta enforsa e regulacionnan dirigi riba cobransa mas halto di turismo y otro impuestonan denter di e sector di Short-Term Vacation Rentals. E respectivo legislacion di establecimento y e trabounan di base corespondiente a keda completa. Simplemente e mester yega parlamento, unabes revisa pa e gobierno nobo di Aruba.
A pesar di e aumento den e parti di mercado di bishitantenan cu ta keda den Short Term Vacation Rentals, e rendimento di e sector di hotel tabata excepcional. E entrada/ganashi pa camber disponibel a alcansa $298 dollar aña pasa, cu ta tipifica un aumento di 12% compara cu aña 2023.
Si! E impulso turistico construi na Corsou berdaderamente ta di elogia. E enfoke renoba y esfuersonan strategico di turismo den añanan recien ta dunando su fruto… y lihe… Mientras cu Corsou ta claramente den un fase di crecemento turistico, en particular pa loke ta trata desaroyo di producto turistico y e crecemento den yegada di bishitante for di e mercado Mericano, Aruba di otro banda, ta haya nos mes den e fase di madurez di nos ciclo di bida di turismo, cu poco espacio pa crecemento di volumen.
Aruba, cu 180 km2, ta mas o menos 53% di e tamaño di Corsou (444 km2), toch nos tin un densidad di poblacion diario mucho mas halto—745 hende pa km2, incluyendo residente y bishitante, compara cu Corsou su 370 hende pa km2.
E posicionamento fuerte di e marca Aruba, hunto cu e aumento continuo di demanda di turismo a pone nos haci e pregunta critico: Con nos ta sigui mantene y crece e demanda di turismo mientras ta conserva nos beachnan puro, garantisando e siguridad y bienestar di nos habitantenan y bishitantenan mescos, y manteniendo e hospitalidad genuino cu ta haci Aruba un destinacion asina unico y atractivo?
Aruba ta na un momento crucial—un crusada. Of manera nos ta bisa; Nos no ta pa un crusada mientras cu nos ta celebra e salida, nos ta reconoce e mormuyo di cambio. Nos ta scucha e preocupacionnan.
MACS y Aruba su cambio pa regeneracion
Guia pa e conocementonan aki, un logro importante di aña pasa tabata e desaroyo di e di 4 Multi-Annual Corporate Strategy (MACS), a marca un trayecto significante di transformacion y cambio. E strategia ta pone plannan concreto pa e añanan venidero, cu un aspiracion a largo plaso cu ta extende te na aña 2035 y alinea cu nos modelo di turismo di balor halto y impacto abou cu lo sigui ta nos principio di guia. E modelo aki ta sirbi como e fundeshi pa Aruba su desaroyo turistico sostenibel.
Nos caminda pa bay dilanti, ta refleha un compromiso pa move for di un modelo tradicional di turismo, enfoca riba volumen, pa un acercamento mas pensativo y enfoca rond di balor, balansa y sostenibilidad a largo plaso. E strategia ta construi rond di varios cambio clave, cada un di nan necesario si nos kier salvaguardia e futuro di nos industria, nos comunidad y nos medio ambiente natural.
Un di e cambionan mas importante aki ta nos movemento pa un economia di bishitante regenerativo. Awo, e terminonan ‘responsabel,’ ‘sostenibel,’ y ‘regenerativo’ hopi biaha ta wordo uza intercambiablemente, pero nos ta mira nan como parti di un trayecto den evolucion. Turismo responsabel ta nifica crea miho luganan pa biba y miho luganan pa bishita. Turismo sostenibel ta sigura cu nos ta proteha loke nos tin pa e dura. Pero turismo regenerativo ta bay mas leu—e ta tocante di restaura y enrikece activamente loke a wordo impacta y laga nos destinacion den miho estado cu antes. Ta eynan nos ta bay.
Y segun cu ta haci e cambio aki, ta pensa tambe riba e relacion cu e bishitantenan. En bes di puntra ‘Kico Aruba por haci pa su turistanan?’ lo puntra ‘Kico nos huespednan por haci pa Aruba?’ E reencuadramento simpel ey ta representa un cambio profundo den mentalidad—un cu ta mira e bishitantenan no como consumidornan di nos producto, pero como huespednan den nos cas.
E ta curasha un sentido di responsabilidad comparti, respet y aprecio. Nos kier pa e hendenan bin Aruba no solamente pa ricibi, pero pa conecta, contribui y cuida. Esaki ta loke nos ta yama *The Aruba Effect, e sentimento duradero cu ta keda cu bo, hopi tempo despues cu bo bay, reflehando un conexion mas profundo y un sentido genuino di cuido.
The Aruba Effect no solamente ta carga e strategia di comunicacion di Aruba pero e ta un filosofia. Y e ta sigui evoluciona. Ademas di e etapanan “Sinti e”, “Kier e”, y “Hay’e” di nos trayecto di posicionamento di marca, nos a agrega awo un di cuater etapa: “Proteh’e”. Lo agrega esaki den tur comunicacionnan, recordando e localnan, bishitantenan y negoshinan mescos cu nos tur ta hunga un rol den conserva loke ta haci Aruba special. E ta tocante promove orguyo y proteccion di nos medio ambiente, nos cultura y nos manera di biba.
Nos ta maneha nos crecemento tambe mas intencionalmente. Si, tin 900 camber nobo di hotel den pipeline, di cua algun a habri recientemente. Sinembargo, na contraste, nos crecemento proyecta den bishitantenan di estadia pa 2025 ta fiha na solamente 1%. Esey ta deliberadamente, intencionalmente! Nos sa cu volumen sin brake ta pone presion riba nos capacidad di estadia y pues e meta no ta ‘mas yegada’ mas—nos enfoke ta riba “miho yegada”. Esaki por resulta den un bahada chikito den ocupacion riba henter e isla, pero ta mas fuertemente alinia cu nos cambio di cantidad pa calidad.
Aki ta caminda e strategia di reemplaso ta drenta. Ta sigui redefini e publico obhetivo—no solamente pa edad of entrada, pero ta expande e atributonan cu ta forma e segmentonan door di agrega balornan, normanan y componentenan di mentalidad nobo. Ta sigui busca bishitantenan di balor halto. Esnan cu ta gasta mas, ta keda mas largo, pero tambe brasa nos vision pa turismo responsabel. Na Merca, por ehempel, ta dirigi riba solamente 10% di e poblacion—biaheronan cu ta cuadra cu e perfil aki. Y na Latino America y Europa tambe ta cambiando e enfoke.
Maneho di turismo basa riba dato
E base di tur esaki ta investigacion. Aruba a mehora e modelonan di dato significantemente, introduciendo e TourismImpact Model y The Tourism Correlation Model. E hermentnan aki ta permiti nos simula e impacto di varios scenario di crecemento—no solamente pa loke ta trata rendimento economico, pero pa loke ta trata presion riba utilidadnan, desperdicio, trafico y calidad di bida en general. E modelonan aki ta guia no solamente nos propio planificacion pero tambe ta sirbi como herment pa tuma decision pa Gobierno di Aruba y partnernan di sector priva.
For di maneho di fluho pa tecnologia y inspiracion
Desaroyo di destinacion ta un otro area caminda nos ta cambiando marcha. Nos unidad di servicio di destinacion awo ta guia pa cinco principio: compromiso di comunidad, desaroyo sostenibel di costa, capacidad di carga, practicanan regenerativo, y defensa continuo. No ta djis tocante di desaroya mas—e ta tocante di desaroya mas inteligente. Ta alentador pa mira bo ta sigui padilanti cu un Carrying Capacity Study den colaboracion cu Sustainable Travel International. Nos a siña hopi cos a traves di nos mesun proceso di Carrying Capacity, cu nos a siña na 2017.
Pa maneha e fluho di turista miho, a instala sensornan na sitionan clave pa recolecta dato di bishitante den tempo real. Esaki ta yuda reduci congestion, mehora experencianan, y proteha e areanan sensitivo. Aruba a lansa tambe myAruba Assistant cu ta funciona pa AI, cu awo ta disponibel riba WhatsApp y aruba.com, cu ta ofrece e biaheronan guia personalisa den tempo real.
Na aña 2026 lo habri e Visitor Inspiration Center nobo, un espacio di tecnologia, impulsa pa herencia den un edificio historico restaura cerca di e terminal di crucero. Lo uza realidad virtual y contamento di storia inmersivo pa profundisa e conexion entre e huespednan y nos isla.
Lesnan siña y un futuro comparti
Como nacionnan insular chikito, nos ta enfrenta vulnerabilidadnan unico—pero nos tin e poder tambe pa lidera pa duna ehempel. Nos a haci esaki den pasado y lo sigui haci esaki. Aruba no ta perfecto, pero nos ta comprometi y semper ta evolucionando.
Aña pasa a tuma un rato pa reflexiona, pensa di nobo y crea strategia nobo. Aruba ta convenci cu turismo por ta economicamente sostenibel, socialmente enrikecedor, y ambientalmente sano. Esaki ta e futuro cu nos ta trahando riba dje—hunto cu stakeholders, y comunidad en general.
Pa cambio efectivo, ta propone gobierno pa implementa un Guest Economy Governance Model colaborativo, acercamento impulsa pa mision—un cu ta trece tur hende hunto. Nos ta yam’e Turismo 2030. E ta tocante di garantisa cu turismo no ta djis un sector riba su mes pero un pilar clave di economia, medio ambiente y sociedad di Aruba.
Cu sosten entre e ministerionan, Turismo 2030 lo impulsa crecemento, balansa y prosperidad comparti, formando un futuro mas fuerte y sostenibel pa nos isla.
Kico nos por siña di otro?
Nos islanan por aplica diferente modelo di turismo, forma pa nos historia, geografia y etapanan di desaroyo unico. Toch, a pesar di e diferencianan aki, nos ta uni pa un vision comparti: pa construi un industria di turismo sostenibel y resistente cu ta eleva nos comunidadnan, proteha nos herencia natural y cultural y sigura prosperidad a largo plaso pa e siguiente generacionnan.
Aruba y Corsou no ta competi
“Mi ta aplaudi bo curiosidad y anhelo pa siña di nos como un destinacion turistico madura pero prospero. Bo isla tambe ta ofrece nos lesnan valioso, cu bo enfoke creciente riba turismo, autenticidad cultural rico, y desaroyonan di producto continuo—cu nos lo ta vigilando di acerca.
Mi mester confesa—mi ta disfruta di un tiki competencia! Pero esaki no ta un careda. E ta tocante siña di otro, crece hunto y construi destinacionnan cu ta funciona—no solamente pa e bishitantenan, pero pa e hendenan cu ta yama nos islanan cas”, asina Ronella Croes a dirigi su mes na tur esnan presente.
Turismo inteligente y regenerativo no ta djis tocante e miho experiencianan pa nos bishitantenan — e ta tocante salvaguardia e alma di nos islanan, pasobra semper nos mester sostene loke ta haci nos isla no solamente un destinacion di vacacion excelente, pero un luga hasta miho pa biba.
Tocante Ronella Croes
Ronella Croes (CEO di Aruba Tourism Authority) a asumi responsabilidad ora Aruba tabata conta cu 822 mil turista pa aña, te awo cu a alcansa 1.4 miyon turista pa aña, via aeropuerto. Esaki ta encera un crecemento di 47%. Den aspecto economico, loke e turista ta laga atras, e “Tourism Receipts, na aña 2013 tabata mas o menos 2.7 miyon florin y na 2024 ta 5.2 miyon florin, un crecemento di 92%. Ronella Croes tin un Master Degree den Business Administration di Hogeschool Saxion na Enschede, Hulanda y University of Lincolnshire and Humberside. E tabata director di Tourism Corporation Bonaire y desde 2011 ta na cabes di Aruba Tourism Authority.
Tocante CHATA
A funda Curaçao Hotel Association dia 3 di april 1967. Na aña 1982 a cambia e nomber pa Curaçao Hotel and Tourism Association (CHATA), pa permití partisipacion di partnernan di turismo cu no ta hotel.
Na aña 1998 a bolbe cambia e nomber pa Curaçao Hospitality And Tourism Association (CHATA) pa ilustra e desaroyo di e asociacion pa bira e organisacion representativo pa henter e industria di hospitalidad y turismo na Corsou.
Na e momento aki, CHATA su miembresia ta inclui hotel y apartamento, companianan di aviacion, huurmento di auto, restaurant, operadonan di tour y maneho di destinacion, atraccionnan, e aeropuerto, e autoridad portuario y servicionan portuario, desaroyo di industria y comercio, World Trade Center, propaganda y publicacion, banco, seguro, entrenamento y consulta, desaroyo di resort, operadonan di tienda di buseo, tiendanan di buseo y otro negoshinan relaciona cu turismo.
Tocante Aruba Tourism Authority (A.T.A.)
A funda Aruba Tourism Authority ‘Sui Generis’ dia 1 di januari 2011. Un organisacion independiente, pero den un esfera publico. Aruba Tourism Authority ta fungi como ‘Destination Marketing and Management Organization (DMMO)’ y ta responsabel pa uni interes turistico entre socionan local y internacional.
E industria di turismo di Aruba a mustra un resiliencia y un rendimento impresionante. Entre aña 2011 y 2023, e sector di turismo a mustra un crecemento fuerte. E entrada di turismo, of miho conoci como “Tourism Receipt”, a subi cu un promedio anual di 10%. E cantidad di bishitante cu ta keda tambe a crece na un averahe di 10% anualmente. E entrada pa camber disponibel, conoci como “Revenue per Available Room” (RevPAR), a subi cu un averahe di 11% tur aña. E yegada di e bishitantenan di crucero a mustra un indice di crecemento anual cu un promedio di 24%.
Si analisa resultadonan di aña 2023 compara cu aña 2011, ora ATA a bira un entidad independiente den e esfera publico, por nota cu “Tourism Receipt” a aumenta cu 94%, yegada di bishitante a aumenta cu 43%, “RevPAR” a crece cu 82%, mientras cu yegada di turismo crucero a crece cu 36%. E cifranan aki ta subraya e exito y desaroyo sostenibel di e sector turistico di Aruba, desde cu a funda ATA SG.
A.T.A. ta pone hopi enfasis riba e e modelo di “High Value-Low Impact”, un balans entre di un banda aumenta e balor economico di e bishitante y na otro banda posiciona Aruba como un pais desea y sostenibel. E meta ta pa aumenta entrada pa medio di calidad di turismo en bes di cantidad.
Segun World Travel and Tourism Council (WTTC), ta proyecta cu e contribucion total di biahe y turismo na GDP di Aruba lo alcansa 74% pa aña 2023.