Home » DIA MUNDIAL DI OCEANONAN, 8 JUNI 2024

DIA MUNDIAL DI OCEANONAN, 8 JUNI 2024

by Admin
0 comment 81 views

 

 

 

 

 

BACKGROUND

Oceanonan di mundo ta haci Tera habitabel pa humanidad. Awacero, awa potabel, clima, tempo, costa, gran parti di nos cuminda y incluso e oxigeno cu nos ta respira ta bin di oceano den ultimo instancia y tur ta ser regula pa nan. Oceano y laman ta canalnan vital pa transporte y comercio.

Utilisacion prudente di e recurso aki ta clave pa un futuro sostenibel. Sinembargo, e actualidad ta cu tin un deterioro continuo di nos awanan costero, debi na contaminacion y acidificacion, locual tin un efecto adverso riba e funcionamento di ecosistema y biodiversidad y tambe afectando pesca artesanal. Areanan marino proteha mester ser administra di un manera debido cu suficiente recurso disponibel y regulacion pa reduci sobrepesca, contaminacion marino y acidificacion di oceanonan.

Pa tur e razonan aki Asamblea General di Naciones Uni a dicidi cu entrante 2009, Naciones Uni lo celebra 8 juni como Dia Mundial di Oceanonan, mediante Resolucion 63/111, di 5 december 2008.

 

Tema pa 2024: Spierta un profundisacion nobo tocante oceano (Awaken New Depths)

Oceanonan ta cubri mas cu 70% di nos planeta. Nan ta nos fuente di bida y ta sustento pa humanidad y tur otro organismo riba planeta Tera. Oceanonan ta produci por lo menos 50% di e oxigeno di nos planeta y ta forma e ecosistema cu ta contene e mayoria di biodiversidad mundial y ta alabes e fuente di proteina principal pa mas di un biyon ser humano.

Sinembargo a pesar di tur e beneficionan aki, e oceanonan mester di nos sosten.

Cu mas di 90% di poblacionan di pisca grandi usa pa consumo humano reduci y 50% di e rifnan di coral destrui, nos ta sacando mas recursonan for di e oceanonan cu por ser reponi. Nos mester traha hunto  pa crea un balance nobo cu ya no ta caba cu recursonan oceanico sino ta permiti repone esakinan y restora oceanoan como ecosistema vibrante cu un bida nobo

“Spierta un profundisacion nobo tocante oceano“ ta e tema pa Dia Mundial di Oceanonan 2024, un aña marca pa e Decada di Nacionan Uni di Ciencia Oceanico pa Desaroyo Sostenibel (2021-2030) Nacionan Uni ta uni forsa cu Gobiernonan, lidernan indigena, cientificonan, ehecutivonan den sector priva, sociedad civil, celebridadnan y activistanan hubenil pa mustra con nos relacion cu e oceanonan mester cambia urgentemente y cu den tur esfuersonan te aworaki nos a solamente toca e superficie di nos conocimento y strategianan necesario pa actua.

A bira ora pa spierta un profundisacion nobo tocante oceano.

 

Ciencia Oceanico pa Desaroyo Sostenibel y Tratadonan Maritimo pa profundisacion

Na 2017 Nacionan Uni a proclama e Decada di Nacionan Uni di Ciencia Oceanico pa Desaroyo Sostenibel pa e periodo 2021-2030, y a invoca e Intergovernmental Oceanographic Commission di UNESCO pa prepara un plan di implementacion pa e Decada den consulta cu Estadonan Miembro di Nacionan Uni, organisacionan specialisa, fondo, programa y organismo di Nacionan Uni y demas otro entidad intergubernamental, NGOs y stakeholders. E motivacion pa e Decada tawata pa reverti e ciclo di deterioro di salud di oceanonan.

IOC-UNESCO a crea un Plan di Implementacion, y a formula un Roadmap, Obhetivo, Desafio y Meta pa logra, tur den e cuadro di e Obhetivonan di Desaroyo Sostenibel (SDGs).

Na 2018 Nacionan Uni a proclama 2022 como Aña Internacional di Pesca Artesanal y Acuacultura.

Na 2019 Nacionan Uni a adopta e Decada di Nacionan Uni pa  Restoracion di  Ecosistema (2021-2030), cu e meta principal pa restora ecosistema terrestre y marino y pone un paro na e perdida di diversidad biologico alarmante riba Planeta Tera.

Na 2021 Nacionan Uni a designa 2022 como Aña Internacional pa Ciencia Basico pa Desaroyo Sostenibel.

Na 2022 a tene e Conferencia di Nacionan Uni riba Oceano, 27 juni-2 juli na Portugal den cual a adopta e Declaracion “Nos Oceano, Nos Futuro, Nos Responsabilidad”.

Na final di 2022 durante e 2022 UN Biodiversity Conference COP15-CP/MOP10-NP/MOP4 teni den dos parti na Montreal, Canada y Kunming, China a adopta e Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework formulando 4 elemento clave pa logra pa 2050 y 23 meta pa logra pa 2030.

Na 2023 durante e di cinco sesion di e Intergovernmental Conference on Conservation and sustainable use of marine biological resources beyond areas of national jurisdiction a logra yega na un concepto pa un tratado, cual ta spera di lo keda adopta na e di seis sesion 19-20 juni 2023.

Juni 24-26, 2024 lo tuma lugar un reunion di e Preparatory Commission ariba e mesun tema aki.

Na januari 2021 e Plastic Waste Amendments of the Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Waste and their Disposal a drenta na vigor haciendo e tema di combati polucion di plastico un tema di prioridad.

Na maart 2022 durante e cumbre UNEA-5.2 na Nairobi ta adopta UNEA Resolution 5/14 “End plastic pollution: Towards an international legally binding instrument” (un Global Plastics Treaty).

Den un segundo sesion di e Intergovernmental Negotiating Committee pa desaroya un instrumento huridico cu forza di ley internacional pa combati polucion di plastico (INC-2), teni 29 mei te cu 2 juni 2023 na Paris na e sede di UNESCO a keda acorda pa mas o menos 170 pais pa cuminza traha un promer concepto pa e tratado pa keda presenta na November 2023.

23- 29 april 2024 a sigui elabora riba e tema aki den e di cuater sesion di e Intergovernmental Negotiating Committee pa yega na e Global Plastics Treaty.

10-12 April 2024 a ser organisa dor di Unesco na Barcelona e Ocean Conference 2024 den cuadro di e Decada di Nacionan Uni di Ciencia Oceanico pa Desaroyo Sostenibel.

Y na mei 2024 a sali e State of the Ocean Report 2024, cual por cierto ta menciona nos experto meteorologo Marck Oduber (PhD) como un reviewer di e rapport aki.

 

SITUACION NA ARUBA

Na Aruba laman falta di ley pa regula contaminacion, proteccion di biodiversidad y recurso marino:

  • No tin Landsverordening Milieubeheer
  • No tin un Landsverordening Maritiem Beheer pa fiha, regla, proteha y monitorea nos zona exclusivo economico riba laman y rikeza mineral den fondo den e area aki.
  • Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and their Disposal NO ta implementa
  • Convention for the Protection of the Marine Environment of the Wider Caribbean (Cartagena Convention) ainda falta pa implementa e importante LBS Protocol, Land-based Sources Protocol, cual ta regula polucion likido y solido cu ta yega laman di actividad riba tera.
  • Parke Marino Aruba no ta cubri costa completo y awanan teritorial y aplicacion di e Tratado (Cartagena)  pa proteccion y desaroyo di e medio ambiente marino di e area regional di Caribe y su Protocol pa Areanan Proteha Especial y Bida Salbahe ta laga hopi di desea.

 

Na Aruba NGO cu ta conduci ciencia oceanico ta Rainbow Warriors Core Foundation, Caribbean Applied Engineering and Science Research Foundation y Metabolic Foundation

 

PA MEDIONAN DI PRENSA EN GENERAL

Pa mas informacion, tuma contacto via telefon na 7478280 of via email [email protected].

You may also like

Our Company

Aruba Native News & Trends. Here to bring you the latest news and trends from our happy island.

Newsletter

Subscribe my Newsletter for more news. Let's stay updated!

Laest News

Copyright @2023 – Aruba Native All Right Reserved. Powered by 139 Design Studio