Home » Arthur Giel: Piscadonan ta bolbe pidi gobierno pa cambia leynan cu ta perhudica piscado

Arthur Giel: Piscadonan ta bolbe pidi gobierno pa cambia leynan cu ta perhudica piscado

by Admin
0 comment 62 views

Piscadonan victima di stigmatisacion constantemente

Piscadonan den e ultimo 30 añanan ta esunnan cu mas a keda perhudica cu un racha di leynan cu ta perhudica netamente piscado. Hasta por bisa cu parce cu e causanan ambiental y of turismo ta haci e piscadonan luci como e malbado. E stigmatisacion aki cu ta tumando luga door di e supuesto concientisacion pa salva especie marino constantemente ta haci e trabou di piscado mustra e “malo” sin tene cuenta cu e humilde piscado. E no ta asina y no mester ta asina. Un piscado ta cuminda e ta busca, su pan di cada dia.

Ban wak algun ehempel di ley cu ta perhudica piscado. E ley di harpoen of prohibicion di tira pisca. Un ley bou di proteccion di naturalesa (natuurbeschermingsverordening) pero cu ta resulta den un prohicion extremo y cu no ta duna espacio pa maneha ni e recurso ni piscamento. Con e ley a ki a bin den otro ta cuminsa den añanan 70 of 80 caba ora turismo a cuminsa haña poder (economico), a cataloga harpoen como arma, despues a cuminsa cu prohibi harpoen cierto distancia, despues a bin cu un lista di pisca di rif cu no mag tira. Pero… al parecer di e trahado di ley, esakinan no tabata por a ser enforsa of no tabata perhudica e piscado suficiente. Na 2001, despues di eleccion y den un periodo di cambio di un gobernacion pa otro, a pasa un Landsbesluit houdende algemene maatregelen (LBHAM) mey anochi cu niun hende a tuma nota di dje. Den esaki sin envolvi piscado ni otro hende, a kita e derecho di pisca di piscadonan cu tabata haci uso di e metodo aki. Tabata apenas lunas despues diripiente sin cualkier campaña di concientisacion, ora kustwacht a cuminsa kita harpoen di piscado inocente, cu e asunto a bin na claridad.

Claro cu piscado a protesta. A colecta firma y a protesta. A apela na tur politico. Tur gobierno desde e tempo ey, inrespecto di signatura, a grita na bos halto cu lo cambiele (vooral ora ta den oposicion) y, a purba pero, a lo largo (vooral ora ta den gobierno) a lubida riba e cambio di ley aki. Piscadonan semper a protesta y pidi pa cambia e ley aki. Tabata tin tur sorto di coleccion di firma, protesta y carta cu proposicion. Pero nada concreto a keda logra. Dicon? Paso tin interes aheno den esaki? Historia sa ripiti no?

Cada ley cu a bin acerca bou di e ordensansa di naturalesa aki ta kitando mas derecho di piscado. A kita of prohibi: turtuga y calco. Piscadonan a coopera. Y kisas esey juist esey ta nan fout? Pasobra embes di siña scucha y traha cu piscadonan, a bira peor. A bin cu proyecto di protehe tribon di Hulanda. Masha bunita pero ken a keda boe-man? E piscado local. Door di campaña internacional pa “stima” tribon, sin tene cuenta cu e situacion local, awor piscado local ta wordo ataca formalmente y vilmente ora e gara un tribon. Tribon ta den peliger di extinsion door di paisnan grandi unda ta mata miles di tribon. Tribon ta den peliger di extinsion door di paisnan grandi y rico unda ta come miyones di tribon riba menu. E pober piscado local ta pa necesidad of tin ora pa su malasuerte ta pega un na liña ora e horta hopi pisca for di su liña. No ta tur tribon ta den peliger di extinsion tampoco pero e pober piscado local awor, ora e gara uno, cualkier tipo, …ta mescos cu ta e a caba cu mundo! Esaki no ta bon! E stigmatisacion di piscado aki, mester caba! Piscado no ta e enemigo di naturalesa. Piscado local responsable tin un laso cu lama y e ta trata lama cu respet. E sa cu e tin di cuida su recurso. Mayoria di piscado local ta gara pa come y bende algo cu famia y amigo pa un poco zakgeld extra. No lubida cu piscamento tin hopi gasto. Material ta carisimo. Sin conta riesgonan halto y castigo di clima riba lama. Niun piscado ta haciele pa bira miyonario. Piscamento ta den nan sanger.

Na 2014 sin consulta. Sin envolvi niun hende sin consulta cu piscado, ata gobierno ta declara diripiente cu Spaans Lagoen pasa pa parke Arikok na 2014 como area di naturalesa protehi. Otro tratado di añanan 70. Proteha algo no ta e problema, pero yega prohibi sin envolvi piscado ta contra e propio tratadonan. Ey diripiente tambe ata borchi cu no por pisca ey mas (riba e brug por ehempel). No ta concientisa, no ta trece maneho, djis patsboem kita of prohibi cos. Ta inacceptabel! Ta cua piscado lo kier traha cu autoridad mas? Ta cual piscado lo por confia cualkier persona cu ta papia di protehe naturalesa mas? Atrobe ta piscado ta e boeman!

Colmo di los colmo ta na na 2017 ta bin cu lista di especie cu kier proteha. E rumor tabata circula berdad hopi tempo pero ora tabata puntra rond niun instancia tabata sa algo. Niun a bin padilanti. No ta envolvi ni scucha of consulta cu piscado. Un lista cu pa loke ta trata especienan marino tabata hopi pober traha. Yen di fout! E ley aki ta kita of prohibi (algun) tribon, lobster y gutu y varios otro especie cu piscadonan tin di deal cune. E problema mayor di e ley aki ta, cu e no ta duna espacio pa piscado yuda si e piscado kier. E ta un prohibicion extremo unda unabes e piscado gara e pisca caba, e ta kibrando e ley y por ehempel no ta duna espacio pa ni catch and release. Piscamento of recursonan di pesca mester keda maneha. Tin ley cu ta apto pa haci hustamente esey, pero e trahado di ley ta faya y no ta scohe pa duna e espacio ey pero ta PROHIBI TOTALMENTE atrobe. Atrobe e piscado ta keda perhudica. Atrobe ta e piscado ta e boeman den tur esaki. Un ley EXTREMO y contra loke tin den e mes un tratadonan.

Na 2018 gobierno a opta pa agrega acerca tambe, apesar di protesta y peticion di cautela di parti di piscado, Parke Marino. Atrobe prohibiendo of limitando piscado. Aki a manipula sesion di involucra piscado unda ta purba na “handpick” ken ta ser invita y hasta kico por bisa. A keda di bolbe pa mas consulta pero te awe, nada di nada. Varios area ta wordo poni atrobe bou “proteccion”, piscado ta lesa prohibicion y tin masha hopi inclaridad di henter e asunto. Pero ken ta esun cu ta keda perhudica? E piscado atrobe!

Tur esakinan ta leynan cu ta bou di proteccion di naturalesa esta e Natuurbeschermingsverordening. Un ley anticua, cu mester wordo revisa, modernisa y drecha pa bin bij cu conceptonan nobo di maneho di naturalesa, pesca y recursonan marino. Piscado no ta contra pa yuda proteha nada pero no por ta asina tampoco cu cada biaha ta e piscado ta esun cu ta mal mira y cu ta piscado ta esun ta esun perhudica cu tin di sacrifica y perde derecho. Cambia e ley y haciele drechi. Piscamento ta esencial! Ban papia di con pa haciele miho envolucrando piscadonan y teniendo cuenta no unicamente cu naturalesa pero cu e hende cu ta central, den e caso aki, e piscadonan. Piscadonan por juist yuda. Piscado ta riba lama y por ta e prome wowo y alarma pa cosnan riba lama. Bringando y perhudicando piscado ta trahando hustamente contra e propio intencionnan di tratado of intencionnan di proteccion. Bin bij, cambi’e ley!

Actualmente paso cos a sali den publicidad, ta core bisa den prensa cu ta bin cu cambio (atrobe). Piscadonan no ta kere palabra mas. Ta desde 2001, tur minister a cuminsa yen di briyo y boca grandi pero despues a lubida riba e plegaria di piscado. Mester tuma decision y duna opdracht pa cambia e LBHAM pa trece cambio na fabor di piscadonan. Punt uit. No laga e proposicion pa cambio keda drumi, dunele prioridad.

Por ultimo, por a lesa un “maneho temporario” unda ta pidi “tur piscado” bay registra na LVV, hasta electronico. Dus ta mustra cu ta un y tur por registra. Tanto pa pisca como tira harpoen. Esaki ta fout. No por core haci cos y crea un free for all aworaki. Tuma Harpoen un rato. E cambio di ley mester tin condicion mara na dje, pa por e.o. sigura cu esun cu experiencia y cu ta haciele pa come y ta serio, mester bin na remarca p’e. Si core habriele sin mas aworaki, pushi y cacho por core bay experimenta y pone nan mes bida y bida di otro na peliger. Ta un peliger tambe ora tira malo, herida pisca of pisca mal tira. Por bin cu condicion pa unda por haci esta por ehempel cu cerca di costa ta cu rosea so por bay. Por pone condicion pa tempada, especie y mucho mas. Mester laga e asunto di bay mas hundo pa esnan cu sa y tin experiencia haci esaki, vooral esunnan cu kier usa tanki. Duikmento tin e peliger di ” the bends” cune y mester tene bon cuenta cu esaki. Mester guia esaki bon pa asina segura cu semper tin hende cu experiencia presente. E registramento aworaki manera tin na LVV ta un ehempel di un forma cu no tin control.

No tin distincion den esun recreacional contra esun cu tin di haciele pa necesidad. Cu mester permiso pa pisca na baranca no a cay den bon tera cerca niun hende. Atrobe e ta kitando derecho sin mas di hende. E ley di calamidad mes ta permiti piscamento awor diripiente LVV kemen cu pa tira liña na baranca mester registra. Ta ken ta evalua anto ken ta e piscado di recreo for di esun cu ta pisca pa necesidad y a base di kico? Ta parce mas bien cu un biaha mas kier kita un derecho for di piscado of ta pa cobra belasting denter di poco tambe?

You may also like

Our Company

Aruba Native News & Trends. Here to bring you the latest news and trends from our happy island.

Newsletter

Subscribe my Newsletter for more news. Let's stay updated!

Laest News

Copyright @2023 – Aruba Native All Right Reserved. Powered by 139 Design Studio