De financiele situatie van Aruba, als gevolg van de corona crisis is zeer slecht. De overheidsinkomsten zijn met 80% gedaald, en de kosten zijn fors verhoogd omdat ineens financiele steun moet worden verleend om te voorkomen dat 37 duizend personen hun baan verliezen. Er is geen garantie dat er binnenkort geld is om salarissen te betalen, of voor de gezondheidsszorg of voor de pensioenen. De regering van Aruba zoekt naarstig naar geld, in de Verenigde Staten en in Nederland.
Ook de overheidskosten en met name salarissen, moeten verlaagd worden. Premier Evelyn Wever-Croes heeft de vakbonden geinformeerd dat de regering de salariskosten als volgt gaat verlagen voor de periode mei-december 2020: Ministers, ambtsdragers, adviseurs en directeuren van overheidsentiteiten leveren 20% in. Ambtenaren en werknemers van gesubsidieerde stichtingen en overheidsentiteiten leveren 12,6% in. Gepensioneerden van de APFA leveren 4.5% in.
De opbouw is als volgt:
De regering heeft al tweemaal vergaderd met de vakbonden, hoewel er geen algehele consensus is, wordt het voorstel wel gedragen door de meerderheid van de vakbonden, al dan niet onder bepaalde voorwaarden, zoals:
Kosten van levensonderhoud zijn gestegen, hierop heeft de regering besloten om strengere prijscontroles te gaan uitvoeren en met het havenbedrijf en importeurs om de tafel te gaan zitten om tot afspraken te komen. Ook zijn afspraken gemaakt met de banken dat ze rekeningen zullen houden met de verlaagde lonen, op een ‘case-by-case’ basis.
Overheidsentiteiten moeten ook inleveren, hierop heeft de regering besloten om de entiteiten te instrueren om de kosten te verlagen, ook wordt een WEVER-CROES-norm ingevoerd, zijnde een maximum salaris voor directeuren van overheidsentiteiten van 130% van het salaris van de minister president. Dit is een structurele maatregel. Daarnaast zullen de salarissen ingekort moeten worden gedurende deze crisis, zoals hierboven gesteld. Ook de vergoeding aan de raadscommissarissen wordt met 20% ingekort, al hebben verschillende raadsleden al aangegeven 100% te zullen inleveren tijdens de crisis.
Overheid moet meer kosten verlagen, met name wat betreft adviseurs, hierop heeft de regering aangegeven reeds vanaf het aantreden van dit kabinet in 2017 fors te hebben bezuinigd bij de bureaus van de ministers, waarbij nu met een maximum aantal medewerkers wordt gewerkt en de salarissen volgens ambtenaren schalen lopen. Hiermee is jaarlijks al Afl. 27 miljoen bespaard. Daarnaast heeft de regering aangegeven dat bijna gelijktijdig met de uitbraak van de covid-19 pandemie alle ministeries en de onder hen ressorterende diensten zijn verzocht om voor 2020 hun uitgaven op het meest minimum te houden. Dit betekent dat geplande beleidsvoorstellen en projecten geen doorgang meer in het lopend jaar zullen hebben. Daarbovenop is ook artikel 18 lid 2 CV1989, de verplichtingenstop, geactiveerd. Ook is een eerste ronde van bezuiniging toegepast waarbij Afl. 9.6 miljoen is bespaard, op onder meer Reis- en verblijfkosten, Deskundig advies, Huur kantoorinventaris, Schrijf-/bureaubehoeften, Opleidingen en cursusgeld, Huur e/o leasevoertuigen en brandstof, Bedrijfsbenodigdheden, Uit- en terugzendingen. Ook is het Sociaal Crisis Plan voor 2020 met Afl. 10 miljoen ingekort.
Dit levert een besparing op van Afl. 91 mln. Zodra de ‘shelter-in-place’ achter de rug is en de diensthoofden weer op het werk zijn, zullen zij kunnen aangeven waar meer ruimte gezocht kan worden om te besparen. Premier Wever-Croes heeft nog geen algehele consensus bereikt, maar kan niet veel langer wachten. Er is wel steun voor de maatregelen onder de meerderheid van de vakbonden. Hiermee toont Aruba daadkracht en solidarisme in moeilijke tijden.