Home » Discurso Gobernador na ocasion di apertura aña parlamentario 2019-2020 

Discurso Gobernador na ocasion di apertura aña parlamentario 2019-2020 

by Admin
0 comment 54 views

 

 

Pagina 2 van

Señor Presidente, Na 2007 Asamblea General di Nacionnan Uni a proclama 15 di september como Dia Internacional di Democracia. Cu e fecha aki acercando, nos ta wordo recorda cu democracia ta un balor universal basa riba e libertad di un pueblo pa expresa su mes libremente, pa determina su sistema politico, economico, social y cultural. 

E libertad fundamental aki mester wordo respeta y cumplí cu ne, sin exclui participacion di ningun grupo den e proceso democratico. Democracia ta un proceso y un meta alaves. E mester conta cu participacion y apoyo di organonan nacional di gobierno y nos sociedad civil, como tambe e organonan di e reino cu nos ta forma parti di dje y di comunidad internacional. Den e proceso aki, nos parlamento ta hunga un rol masha importante mes. 

Señor Presidente, Awe ta pa di 34 biaha cu un aña parlamentario nobo ta wordo habri. Cada miembro di nos Parlamento, cu ta representa e pueblo tin un responsabilidad grandi. E sala aki ta e simbolo di democracia di nos pais. Akiden ta wordo debati pa cumpli cu e mandato cu pueblo a duna, pa carga e responsabilidad pa defende y proteha e principionan di nos Estado di Derecho. E parlamento aki ta e piedra di skina di nos sistema politico. 

Fortalece e autonomia y funcionamento di Parlamento, ta mescos cu fortalece nos democracia. Nos a wak pasonan bon wordo tuma den e direccion aki, pero nos ta conciente tambe cu tin mas paso cu mester wordo tuma. P’esey Gobierno ta aplaudi e diferente iniciativanan cu Parlamento a tuma den pasado y mas reciente pa proteccion di tur ciudadano contra decisionan di Gobierno. 

Mescos ta conta tambe pa iniciativanan pa fortifica y crea mas transparencia den e proceso electoral y pa garantisa integridad di esnan cu lo asumi e cargonan ehecutivo cu nos consitucion ta prescribi. Un otro pilar cu ta sostene un democracia sano ta creacion di un sistema di servicio y ehecucion di inversion publico di e aparato gubernamental y semi-gubernamental, pa e ta uno husto y transparente. 

Gobierno tin e tarea grandi y urgente pa – den tur transparencia – cambia of mehora e sistema existente y pa sigura cu decisionnan cu ta necesario pa prosperidad y bienestar di nos pais no wordo posponi mas. 

Cu e Oficina di Integridad di Aruba Gobierno ta spera di por crea mas conciencia riba e tereno di integridad. Den e aña parlamentario nos dilanti lo bai traha pa institui un Camara di Integridad (Integriteitskamer) cu lo mester wordo encarga pa revisa asuntonan cu ta regarda bon gobernacion. Hunto cu Banco Central ta trahando riba un codigo di maneho empresarial pa introduci guianan general riba e tereno aki. 

Pagina 3 van

Señor Presidente, Pa loke ta nos maneho economico, por remarca cu e maneho di Gobierno ta enfoca pa crea cupo di trabao, pa aumenta rentabilidad y pa mehora e finanzas publico, mientras ta tene cuenta cu nos recursonan limita. A identifica 6 sector cu lo enfoca riba nan: 

  • turismo, 
  • economia di conocemento, 
  • logistica, 
  • sector primario, 
  • economia circular, 
  • y industria creativo y cultural manera arte y musica, diseño grafico. Un economia fuerte ta resistente pa contratempo of crisis y tin capacidad pa recupera lihe. Hustamente esaki ta causa cu Gobierno lo dedica atencion na dje den e Maneho Economico Integral cu a desaroya pa e periodo 2019-2021. E maneho aki ta fiha riba e meta pa contribui na un calidad mas halto di bida pa tur ciudadano, pa crea trabou inclusivo, pa facilita oportunidadnan pa negoshi nobo y innovativo, y pa stimula inversion local y inversion for di exterior. 

Pero un economia resistente y flexibel no ta un solucion riba su mes. Pa logra esaki, nos mester tene cuenta cu Aruba no ta inmuno pa shocknan externo, cambio climatico y e echo cu nos ta limita den recursonan natural. Pa medio di un proceso participativo, Gobierno lo incorpora liñanan di maneho specifico pa tur sector economico tene cuenta cu esaki. E maneho nobo di cual cierto elementonan ya caba ta den implementacion, lo bai man den man cu un plan di conscientisacion nacional. 

Turismo keto bay ta e motor principal di nos economia. Aña 2019 ta manteniendo un perspectiva di crecemento positivo y ta premira cu 2020 lo ta hopi prometedor pa nos turismo. Diferente proyecto importante lo wordo continua cu e meta pa acapara e crecemento cu nos a bin ta realisa como isla. Entre nan tin: e proyecto di ampliacion di nos aeropuerto “Gateway 2030”, e proyecto di “Port City” pa transformacion di e area caminda nos waf ta situa den un area atractivo door di combina usonan di parke di recreacion, residencia y actividadnan comercial. Den e aña parlamentario cu ta inicia awe, lo cuminsa tambe cu e preparacionnan pa diferente proyecto na San Nicolas, pa integra P’Ariba di Brug, como parti di Aruba su infrastructura turistico. 

Un finanzas publico saludabel ta e gasolin den e motor di nos economia. Esey ta e motibo di e enfoke principal di Gobierno pa yega na finanzas publico duradero pa nos isla. E normanan den e ley di 2015 pa e supervision financiero no ta vigente mas. P’esey a traha e Memorando Financiero Economico 2018-2021, pa stipula e caminda pa yega na un maneho di finanzas publico saludabel. 

E Memorando aki tabata base pa un protocol nobo cu a negocia cu Hulanda na november 2018 caminda a stipula normanan pa e añanan 2019-2021 cu un surplus riba presupuesto di un mita porciento na 2020 y un porciento na 2021. Hunto cu Conseho di Minister di Reino ta buscando e alternativa con pa ancra esakinan den ley manera palabra. 

Un di e instrumento cu Gobierno tin na su disposicion pa mehora e finanzas publico, ta un reforma fiscal. Lo percura pa crea incentivonan tanto pa comercio local como internacional. Y pa cuminsa mester simplifica e sistema pa haci’e transparente, accesibel y mas husto. 

Pagina 4 van

Fondo Monetario Internacional y agencianan di rating a haci un evaluacion e aña aki y a confirma e bon direccion di maneho nobo. E conclusionnan tabata “generalmente positivo”, debi na e implementacion progresivo di e reforma fiscal y e pasonan tuma pa stabilisa e trayecto di e debe nacional. Na mes momento, nan ta pidi atencion si tambe pa cierto aspectonan di finanzas publico, pa motibo cu nos no ta ainda unda nos mester ta. 

Paisnan chikito manera Aruba, cu un economia habri, ta mas vulnerabel pa circumstancianan externo. Por ehempel, globalisacion. E factor aki ta rekeri un bon maneho di fluho di esnan di exterior cu ta bin establece nan mes na nos isla. 

Pero tambe e situacion sin precedente di nos pais bisiña cu ta afectando nos den tur sentido y cada bes mas hopi. Nos ta sinti e presion cu esey ta trece riba e tereno di turismo, comercio, migracion, salubridad y seguridad. 

Den e cuadro aki ta necesario sigui hiba un maneho stringente pero alaves humano, pa combati entrada y estadia no permiti na nos isla. Di e forma aki lo proteha orden publico y nos mercado laboral. Ademas a introduci cambionan substancial den nos leynan di admision y expulsion, caminda a percura pa tin un procedura moderno pa atende cu e tematica di asilo. 

Pa cu e prioridadnan di Gobierno, tambe ta tene cuenta cu e Metanan di Desaroyo Sostenibel di Nacionnan Uni. E obhetivonan aki lo ta manera un liña cora den e politica general di Gobierno y lo sirbi como punto di salida pa e accionnan di Gobierno. 

Algun di e Metanan di Desaroyo Sostenibel tin relacion cu iniciativa empresarial. Den e cuadro ey a firma na luna di maart un acuerdo financiero cu Fondo di Desaroyo di Union Europeo. Universidad di Aruba – den cooperacion cu Universidad di Leuven y UNDP – a inicia e facultad SISSTEM. E facultad aki lo brinda hobennan di Aruba y den region un estudio tecnico avansa na Aruba dirigi riba careranan den ramo di tecnologia y sostenibilidad. 

Otro prioridad di Gobierno den cuadro di un desaroyo sostenibel ta innovacion. Gobierno di Aruba lo actua como catalisador pa esaki. Importante lo ta e preparacion y implementacion di e Plan di Transformacion Digital (e-Government) cu actualmente ta den desaroyo cu ayudo di partnernan internacional y demas expertonan. 

Nos tur ta convenci cu e capital di mas grandi cu Aruba tin ta su hendenan. Pa pone e ser humano central, ta nifica inverti den e conocemento di e hende, sin laga ningun hende atras. Pa realisa e meta aki, lo por spera programanan innovativo cu un enfoke riba desaroyo di habilidadnan pa tur edad y pa tur cu tin e necesidad of curiosidad pa sigui siña. 

Esaki lo crea cuponan di empleo nobo a base di conocemento, y mas importante, sin pone mas presion innecesario riba nos recursonan natural, asina contribuyendo na un economia resistente y flexibel. 

Pagina 5 van

Señor Presidente Educacion ta e medio cu ta hiba nos na autoderminacion; tanto riba nivel personal, como ora ta trata di nos pais. P’esey e ta asina importante den nos sistema social, cu mester percura pa nos sigui crece como pais democratico. Riba tereno di educacion, Gobierno a publica e Plan Educacion Nacional 2030. Den e plan aki tin delinea un vision strategico pa educacion na Aruba pa e proximo 10 aña cu ta cana hunto cu e desaroyonan internacional na beneficio di e desaroyo y e compromiso di Aruba pa implementa e Metanan di Desaroyo Sostenibel. 

E desaroyo aki ta traduci su mes den e promocion di Papiamento den Educacion, cu ta fungi como un factor unificador den nos sociedad. Lo implementa e Scol Arubano Multilengual den e prome aña di tur scol preparatorio. Segun e Plan Educacion Nacional esaki lo culmina na 2030 unda tur scol primario na Aruba lo ta multilingual, unda ta reconoce e 4 idiomanan, Papiamento, Hulandes, Ingles y Spaño cu ta parti di nos comunidad. 

Maneho di vivienda ta elemental pa sostene nos sistema social. Vivienda ta percura pa e sentido di stabilidad social cu ta necesario pa cada un di nos. E maneho aki ta dirigi riba crea mas hogar independiente, tanto pa esnan di menos recurso como tambe pa esnan cu tin dificuldad di acceso na e mercado di vivienda. Pa por organisa nos pais den forma structural y sigura calidad di bida, lo implementa e Plan di Desaroyo Urbano incluyendo Regulacion pa asina finalmente tin un herment solido pa stimula desaroyo responsabel y proteccion di nos recursonan. 

Ariba tereno di medio-ambiente, lo sigui atende cu e tema di desperdicio den e periodo nos dilanti. Gobierno ta dedica na combati esaki y ta sigui tuma pasonan pa percura pa atende esaki den forma responsabel. 

Pa maneho di nos naturalesa, Gobierno recientemente a firma un acuerdo di maneho cu Fundacion Parke Aruba, pa logra fortifica e esfuersonan di proteccion di nos flora y fauna terrestre y maritimo den nomber di pais Aruba. Proximamente e Parke Marino y e 16-areanan proteha tambe lo resorta bou di Fundacion Parke Aruba. Salubridad ta keda un area importante den nos bida diario. E maneho di Gobierno ta wordo dirigi cu enfoke ariba prevencion den salud. Un Plan nacional di prevencion a wordo traha y riba nivel internacional esaki a wordo sosteni door di Pan American Health Organization y su ehecucion lo cuminsa otro aña. 

Den cuadro di mehoracion di servicionan di salubridad, lo sigui cu e amplicacion di proyecto di ImSan cu radiologia pa asina brinda mas servicio di calidad y reduci e cantidad di pashent cu mester wordo manda pa exterior. 

Den cuadro di prevencion di salud, practica di deporte ta hunga un rol importante den e desaroyo fisico. Pero deporte tambe ta contribui na establece relacion social entre diferente persona y cultura y ta contribui na disciplina propio y ta inculca e nocion di respet pa otro y den un forma inteligente por preveni grandemente e delicuencia y violencia. 

Den e aña parlamentario nobo aki lo enfoca principalmente riba mehoracion di infrastructura di facilidadnan deportivo. Creacion di un Fundacion Nacional di Salud y Recreacion ta den fase preparatorio, cu lo bay genera fondo pa inverti den prevencion di salud y tambe den infrastructura di deporte. 

Pagina 6 van

Un di caracteristicanan di un democracia ta proteccion di e derechonan fundamental di su ciudadanonan. E seguridad y trankilidad di cada ciudadano ta keda un prioridad di gobierno. Den cuadro di esaki Gobierno lo percura pa aumenta e visibilidad di nos Cuerpo Policial rond di Aruba y den areanan turistico y pa vigilancia aereo rond nos isla y nos awanan teriotorial, como tambe nos fronteranan. 

Lo sigui duna contenido na e Cas di Seguridad, esta e Veiligheidshuis, den cuadro di cooperacion multidisciplinario, pa preveni y combati criminalidad. Pronto lo conoce den dicho cuadro introduccion di un leerorkest, pa duna esnan di menos recurso acceso na lesnan pa por siña toca un instrumento musical. 

E proceso pa por yega na construccion di un facilidad correccional nobo a wordo encamina, a reenforsa e facildadnan existente y e seguridad lo sigui wordo optimalisa pa medio di tecnologia nobo y nos leynan penal. 

E situacion social bou di nos hobennan ta keda uno fragil cu mester di su debido atencion. E “Crisisplan Social” a wordo introduci pa mehora y recupera e retraso riba e tereno social. Lo sigui traha intensivamente pa logra guia, cuido of pasonan preventivo of corectivo pa esnan mas vulnerabel den nos comunidad. Un di e resultado cu por constata caba ta cu desempleo a disminui, esaki ta un di e puntonan di maneho di e SCP. 

Gobierno ta trahando riba varios proyecto social, creando conscientizacion y stimulando inclusion den nos comunidad pa, entre otro: e mama soltero, e persona special y esun cu cierto limitacion. Gobierno a fortifica e proyecto Formacion Social pa amplia e posibilidad di empleo pa nos hobennan na final di e trayecto. Riba nivel interministerial lo traha hunto pa amplia cuponan y sigura calidad di cuido pa nos grandinan cu merece un bida digno. 

Den cuadro di formacion y desaroyo laboral, Gobierno a sostene e initiativa di e empresa estatal Refineria di Aruba pa funda e Aruba Vocational Educational Training Institute. Ya caba a inicia trabaonan conhuntamente cu sector priva pa duna cursonan certifica pa asina e participantente por integra den e forza laboral. E cursonan aki ta basa riba e necesidadnan den sector priva pa alivia e peticion pa cierto ofishinan. 

Señor Presidente, Gobierno ta realisa cu e fundeshi cultural di nos pais ta uno importante. E ta identifica nos como Pais. P’esey Gobierno ta enfoca pa fortalese esaki den liña cu e Metanan di Desaroyo Sostenibel di Nacionan Uni. 

Antes nos mes tabata cultiva hopi fruta y berdura den nos propio cunucu. P’esey Gobierno kier pone mas enfasis riba agricultura y cria di bestia na Aruba mes. Gobierno ta reconoce e trabaonan di inicitivanan priva riba tereno di agricultura y e Departamento di Agricultura, Cria y Pesca pa inverti den sistemanan nobo y eficiente den e area di horticultura. 

Por menciona por ehempel e proyectonan di agricultura vertical cu tin como meta pa abastece e mercado local cu fruta y berdura fresco y di calidad halto. E produccion local mester substitui importacion di fruta y berdura. Introduccion di e sistema nobo lo transforma plantacion di forma tradicional den nos cunuconan pa un manera mas moderno y eficiente. 

Pagina 7 van

Avansenan tecnologico ta acelera e globalisacion cu por afecta seguridad, migracion, pero tambe nos identidad cultural. P’esey nos herencia cultural ta asina importante. Cultura bo tin cu bib’e. Den e cuadro ey Gobierno ta sigui reconoce nos baluartenan cultural y ta sigui fortalece nos herencia cultural. 

Cu e cambio di e biyetenan di florin bieu pa e biyetenan nobo, nos flora, fauna, herencia cultural, monumentonan y luganan prominente di Aruba – loke ta “di nos” – ta pasa literalmente den nos man. 

E exposicion “lasonan Caribeño” den Museo Arkeologico cu ta forma parti di un proyecto regional NEXUS 1492, tabata un exito y pronto Museo Arkeologico lo ta cla pa habri su portanan pa sigui conta nos historia. 

Den cuadro di e maneho integral di cultura, Gobierno a yuda promove mas interes pa nos cultura den nos comunidad. A organisa diferente proyecto tanto pa hoben como adulto pa duna realce na nos cultura. E proyectonan manera “Arte di Palabra” (caminda hobennan ta declama poesia y ta conta cuenta y storia cortico na Papiamento), a resalta hopi pa su impacto positivo. 

Tambe por menciona e proyecto “Gang di Arte”, cu ta permiti hobennan desaroya nan talento den baile, canto, teatro, medionan audiovisual y den literatura. Cu e proyecto escolar “Dera Gai” a logra trece e herencia cultural cerca e alumnonan di scol primario. Lo sigui sostene proyectonan manera “Fiesta di Cunucu” y “Dia di Brasil” cu su parada folklorico. 

Señor Presidente, Ciudadanonan ta esnan cu ta carga un comunidad, pero hopi biaha ta spera cu ta Gobierno lo por resolve tur problemanan of percura pa evita riesgonan cu por presenta den bida diario. Pero di otro banda por nota cu e sapato ta primi na momento cu Gobierno implementa cierto restriccion riba algun tereno. P’esey hunto mester busca un balans. 

Nos sociedad ta funciona mucho mihor ora cu e ciudadano puntra su mes kico e por haci pa e otro, prome cu wak den direccion di Gobierno pa soluciona su problemanan. Nos ta wak cada biaha mas iniciativa priva riba e tereno aki. Pero pa esaki funciona bon entre tur e actornan, tanto priva como publico, mester tene na bista loke ta necesario. Esta: respet, responsabilidad y duna cuenta na otro. Esaki nifica: 

  • Respet pa bida di otro, respet pa mandatarionan, respet den e sala aki y tambe pa tur esnan cu a compromete nan mes na servicio publico; pero tambe respet di gobierno pa cu ciudadanonan. 
  • Responsabilidad di e ciudadano, e organisacion social y comercial pa contribui na eleva e calidad di bida den nos comunidad; 
  • Responsabilidad di Gobierno y institucionnan pa ta transparente; 
  • y tur e actornan mester duna cuenta na comunidad di e forma con nan ta ehecuta su tareanan. Pues, pa nos Pais progresa, no ta rekeri solamente accion y compromiso di gobierno pero tambe un esfuerso di cada ciudadano pa hunto nos por logra solucionnan duradero y sostenibel. 

Mi ta declara, manera nos Constitucion ta prescribi, e aña parlamentario 2019-2020 habri. 

Cu Dios ilumina cada un di nos y guia nos pasonan pa bienestar y progreso di nos Pais. 

You may also like

Our Company

Aruba Native News & Trends. Here to bring you the latest news and trends from our happy island.

Newsletter

Subscribe my Newsletter for more news. Let's stay updated!

Laest News

Copyright @2023 – Aruba Native All Right Reserved. Powered by 139 Design Studio