Aruba verkeert momenteel in een penibele situatie, welke bestaat uit minstens drie kerncomponenten, te weten; complexe sociale problemen, ongezonde overheids financien en een gestagneerde economie. Deze grote problemen hebben er toe geleid dat de samenleving ontwricht is, en onderschrijven de nood voor structurele duurzame oplossingen. Daarnaast is de afgelopen periode het functioneren van de rechtstaat in gevaar gebracht door het ontbreken van integer en integraal deugdelijk bestuur. Ondanks de aanbevelingen van het WODC rapport heeft de meerderheid van het Arubaanse parlement, die het kabinet Eman steunde, haar controlerende taak niet naar behoren uitgevoerd.
Tijdig hebben verschillende Hoge Colleges van Staat, zoals de Raad van Advies en de Algemene Rekenkamer Aruba alarmerende signalen afgegeven. Vanaf 2011 gaf de RvA aan dat de landsbegrotingen onrealistisch waren. Tevens blijkt uit verschillende jaarrekeningen van de ARA, dat er sprake was van onrechtmatig handelen door de regering. Misschien is het allerbelangrijkste dat gesignaleerd werd, wel het feit dat het parlement haar controlerende taak niet naar behoren uitvoerde.
De Hoge Colleges van Staat werden in het gelijk gesteld toen medio 2014 een Koninklijk Besluit volgde. Uit dit KB blijkt dat er inderdaad sprake was onbehoorlijk financieel beheer, waarbij het belang van de burger en het land niet centraal stond. Vanuit dit KB vloeide het samenwerkingsprotocol, d.d. 2 mei 2015, tussen Nederland en Aruba voort. Naar aanleiding van dit protocol werd bij wet het CAFT geimplementeerd. Het ultieme doel van het CAFT, een tijdelijke (drie jaren) toezichtsorgaan, was om duurzame en gezonde overheidsfinancien te garanderen en de oplopende staatsschuld te doen afremmen. Dit doel is niet bereikt.
Reeds uit het eerste halfjaarsverslag van het CAFT, over haar werkzaamheden gedurende de periode juli 2015 tot en met december 2015, blijkt dat er sprake was van incidentele overheidsinkomsten, excessieve overheidsuitgaven en cosmetische boekingen.
Deze cosmetische boekingen bestonden uit onder meer het kwijtschelden van landschulden door de Sociale Verzekerings Bank Aruba, welke deel uit maakt van de collectieve sector.
Andere noemenswaardige cosmetische boekingen betreffen de irrealistische economische projecties m.b.t. de heropening van de rafinaderij in 2016 en 2017.
Desondanks het feit dat in 2016 de geprojecteerde landsinkomsten naar aanleiding van de heropening van de rafinaderij niet gerealiseerd werden, werd het in 2017 wederom toegestaan om de begroting kloppend te maken aan de hand van projecties naar aanleiding van een eventuele heropening.
In tegenstelling tot een verbeterde financiele situatie werd onder het toezicht houdend oog van het CAFT de financiele situatie slechter. Uit verschillende rapportages en kamerstukken blijkt tevens dat de rijksministerraad geinformeerd werd van het handelen van het Kabinet Eman II in strijd met het advies van het CAFT. Conform de Landsverordening Financieel Toezicht Aruba had de CAFT kunnen ingrijpen, maar heeft het niet gedaan.
Teneinde dit ondeugdelijk bestuur te transformeren wilt het huidige kabinet Wever-Croes I rekening houden met de aanbevelingen uit het WODC rapport. De afgelopen regeerperiode werd namelijk, zoals reeds hiervoor aangegeven en onderbouwd, gekarakteriseerd door vermeende corruptie en belangenverstrengeling, een gebrekkig functioneren van de Staten en daarmee van de democratie. Er zijn reeds concrete stappen ondernomen.
De Staten van Aruba heeft een wetsontwerp screening kandidaat-ministers, ministers en gevolmachtigde minister ingediend. Volgende maand zullen tevens wetsontwerpen aangeboden worden door de Staten van Aruba, te weten een wetsontwerp houdende regels betreffende de financiering van politieke partijen, een integriteitskamer, een begrotingskamer, een ombudsman en een nieuwe comptabiliteitsverordening welke rekening houdt met adviezen van het CAFT.
Tevens is het verzelfstandigingsproces voor de Hoge Colleges van Staat gestart. Een commissie bestaande uit de voorzitter en griffier van de Staten van Aruba, de voorzitter en secretaris van de ARA, de voorzitter en secretaris van de RVA, de directeur van de Directie Wetgeving en Juridische Zaken moet zorgdragen dat deze verzalfstandiging gekristallisseerd wordt voor eind 2018.
Door middel van concrete stappen zal het gebrekkig functioneren van de rechtstaat getransformeerd worden in een solide basis welke deugdelijkheid van bestuur zal garanderen. Alleen door de rechtsstaat structureel en integraal te versterken kan het land weer op de rails gezet worden. Voor Aruba is het moment aangebroken om een nieuwe koers te gaan varen. Het keerpunt van ondeugdelijkheid van bestuur naar deugdelijkheid van bestuur.